İLÇENİN KÜLTÜR TABİAT VARLIKLARI

Çarsamba' da; ilk Tunç çağı yerleşmeleri olan üç adet höyük, Anadolu Selçuklu ve Osmanlı döneminden kalma bir çogu ahşap 15 cami, ilçe merkezinde halen kullanılan 1 bedesten, 1 kale, 1 hamam, 1 Atatürk anıtı, ilçede kaynağı pek açıklık kazanmayan fakat insanların günden güne kutsallaştırdığı 18 tekke ve ziyaret yeri, 3 adet yeraltında eski kent kalıntıları, 3adet şehit mezarlığı, 7' si koruma altına alınmış bir çok anıt ağaç, 2 kuyu tası, 35 ahşap ev, bir çok mağara, şelale, mesire yerleri, kumsallar ve av sahaları bulunmaktadır.

Çarşambamızda mevcut olan kültür ve tabiat varlıklarının bazıları asağıda sıralanmıştır:

1. HÖYÜKLER

a. TEPECİK: Beyyenice ( İlk Tunç çağı yerleşmesi vardır.)

b. KİLİSE TEPE: Beyyenice ( İlk Tunç çağı yerleşmesi vardır.)

c. TÜNBÜ TEPE: Eğnel köyü, derelik mahallesi ( İlk Tunç çağı yerleşmesi vardır.)

      2.     CAMİLER

a. Göğceli camii- Çay mahallesi göğceli mezarlığı.

b. Değirmenbaşı camii- Kirazlık çaymahallesi değirmenbaşı caddesi.

c. Rıdvan Bey camii- Orta mahalle.

d. Yeni (Keten ) camii-Orta mahalle.

e. Abdullah Paşa camii-Sarıcalı mahallesi.

f. Karagöz(Ahşap) camii-A.Donurlu.

g. Zeyfelli (Mezarlık-Ahşap) camii-Kaydan.

h. Tugutlu (Çivisiz- Ahşap) camii-Turgutlu.

i. Şeyh Habil (Çivisiz-Ahşap)  camii-Yaycılar.

 3. TÜRBELER (Tekkeler)

a. Yeşil Tekke- Dikbıyık A.Güzpınar mahallesi.

b. Çıban Tekkesi- Dikbıyık A.Güzpınar mahallesi.

c. Semail Tekkesi- Ahubaba.

d.Yeşil Tekke -Beyyenice.

e.Ülfi Tekkesi-Karaağaç.

f. Sarlık Tekkesi-Sefalı.

g.Yel Tekkesi-Yenikaracali(ağrı ve sizi, yel girmesi hastalığına şifa bulmak amacı ile ziyaret edildiği söylenmektedir.

h.Gazi Hasan Bey Türbesi- Ordubaşı köyü(İki kardeşi ile birlikte Orta Asya' dan savaşa geldiği, burada şehit düstüğü ve savaşta kullandığı kılıcın türbesinde bulunduğu söylenmektedir.)

 4. DOĞAL ALANLAR

a. Eski kent-Kilise kalıntıları-Gülören köyü(5 dönüm alana yayılmış kalıntıların Bizans dönemine ait olduğu söylenmektedir).

b. Sivritepe' de tarihi yer altı çarşısı –Karakaya.

c. Göller mevkii toprak altında eski kent kalıntıları- Kürtün

d. Ordu kalesi –Ordu

 5. SU DEĞİRMENLERİ

a. Su Değirmeni- Konukluk.

b. Su Değirmeni- Porsuk.

c.Su Değirmeni-Kirazlıkçay mahallesi.

 6. DİĞER SİVİL YAPILAR

a. Büyük bedestan-Orta mah.

b.Eski hamam.

 7.ANIT AĞAÇLAR (Anıtlar kurulu tarafından tescillenip, koruma altına alınan ağaçlar.)

a. Çınar Ağacı- Çay mahallesi canlı sokak.

b. Çınar Agacı- Çay mahallesi göğceli mezarlığı.

c. Çınar Ağacı- Kirazlıkçay mahallesi değirmenbaşı caddesi (Değirmenbaşındaki meşhur değirmenin su oluklari üzerindeki bu çınarın altında Arap Dede' nin mezarı bulunduğuna inanılmaktadır .)

d. Çınar Ağacı- Kızılot.

e. 3 adet dişbudak ağacı- Kızılot.

8. MAĞARALAR

a. Mağara- Kestane pınar.

b. Mağara- Ulupınar.

Göğceli Camii

Çarsamba, Çay mahallesi, Göğceli Mezarlığı içinde yer alan camii Anadolu ahşap mimarisinin en güzel örneklerinden birisidir.1206 yılında  yapılan camiinin giriş revakları 1335 yılında onarım geçirmistir.Yapının kim tarafindan yaptırıldığı bilinmemektedir. Tek katlı yapının üst üste yığma tekniğiyle yapılmış duvarlarını  tek parça kalaslar oluşturur. Duvarlarda, direklerde, direk başlarında, kirişlerde, merteklerde, mahya ışığı gibi yapının birçok yerinde karaağaç, diş budak, kestane gibi ağaçlar kullanılmıştır. Duvarlarda tek parça olarak kullanılan kalaslar, yaklaşık 15-18 cm. kalınlığında, 50-70 cm. eninde ve yaklaşık  12.60 ve 20 metre uzunluğundadır. Ahşap yapı taşınabilir özelliğe  sahiptir. Alttaki derinlik yapının hava almasını, nemi ve çürümeyi önlemek için açılmıştır yapıda dövme demir çivi, yalnız direk başlarının kirişlere bağlantısında ve harim kısmında revak bölümlerine doğru uzanan merteklere yapılan eklerde kullanılmıştır. Kuzey kısmı hafif dönel olan çatı; üç omuzlu bir çatıdır çatının taşıyıcıları ahsap duvarlar ve dikmelerdir. Harim kısmında çatı direklerle (6 direk desteklenmiştir.)

Yapı, dıştan 17.75/17.50m.x21.15/22.20m. ölçülerinde olup, kapalı alanı 254 metre kare  açık alanı 140 metre kare, toplam 394 metre karedir. Caminin etrafındaki mezarlık garipler mezarlığı olarak bilinmektedir. Camii, Taşınmaz Kültür ve Tabiat Varlıkları Yüksek Kurulu' nun 16.05 1986 tarih ve 2289 sayılı kararıyla, korunması gerekli Taşınmaz Kültür varlığı olarak tescil edilmiştir.